Henk Van Rhee en 'onze democratie'.

Het stof rond de aanstelling van Henk Van Rhee als wethouder is nog niet gaan liggen. In mijn tijdlijn verschijnen berichten en reacties, onder anderen naar aanleiding van een blog van iemand die sprak over zijn ervaring met Different. Ik was eigenlijk benieuwd wanneer die persoon bij Different was. Helaas kon ik dat niet zo snel ontdekken. Waarom is dat relevant?

In de jaren 2010-2011 was er spraken van een professionalisering bij Different. Hoewel niet duidelijk in de media werd gesproken over afstand van het verleden, heb ik toch het idee dat het op dat moment voor een groot deel van de medewerkers menens was om goede zorg te verlenen, zonder meteen een celibataire leefwijze op te legen en al helemaal niet om de verwachting van verandering/ genezing te bevorderen. Dat is de Different die in 2012 door de inspectiedienst werd onderzocht en goedgekeurd. Op deze goedkeuring beroept Van Rhee zich ook. Of dat terecht is, is maar de vraag, gezien de latere vertrek van de team en de heraanstelling, door Van Rhee, van een medewerker die op non-actief werd gesteld, nadat hij in het programma Undercover werd betrapt op uitspraken die Different in de verlegenheid bracht.
Helaas leidde het oproer van 2012 uitendelijk tot het terugdraaien van die professionalisering en het vertrek van een aantal medewerkers die daarmee bezig waren.Wat ik vandaag de dag van Different moet vinden, is me daarom niet duidelijk. Wellicht zou Different duidelijkheid kunnen geven door publiekelijk afstand te nemen van het gedachtegoed van Leanne Payne en excuses aan te bedieden aan LHBTers die in het verleden hebben geleden onder die aanpak.

Wat Van Rhee betreft ben ik overigens niet meteen negatief. In een term als 'onze democratie' hoor ik een ander geluid dan wat ik soms in zijn columns op Habakuk las. Dat vind ik positief. Een van de problemen van orthodoxen is nou juist dat ze vaak voelen dat er voor hen geen plaats in de maatschappij is. Door iemand als Van Rhee de ruimte te geven deel te nemen aan het bestuur, wordt juist duidelijk dat die ruimte er wel degelijk is, mits ze bereid zijn om anderen in de maatschappij dezelfde rechten van vrijheid van overtuiging gunnen die ze voor zichzelf claimen. Ik begrijp de vragen van voormalige cliënten van Different en andere LHBT's maar a te goed. Een soort heksenjacht ondersteunen, lijkt me echter contraproductief voor de samenleving als geheel. Als we beter begrip willen binnen orthodoxe kringen moeten we ze juist de kans geven op de marktplein met elkaar in gesprek te gaan in plaats van ze naar de andere kant van een computerscherm of de binnenkant van een kerk te verbannen.

Van Rhee mag dan wel verwachten dat de maatschappij, vooral degenen die eerder door zijn stellingname in columns op Habakuk en de stellingname van THDV zijn gekwetst, hem goed in de gaten zal houden om te zien of zijn uitspraken over 'onze democratie' ook menens is.

Nu heb ik niet al te veel tijd om na te gaan of mijn formuleringen en redenaties wel kloppen en zo, maar dit zijn in ieder geval wat ruwe gedachten.

*Inmiddels heb ik kunnen achterhalen dat degene die de blog schreef nog rond 2011-2012 bij Different was en dat in ieder geval minstens één medewerker toen nog steeds de ideeën en zelfs boeken van Leanne Payne promootte. Des te meer reden dat Different een keer helderheid over hun standpunt geeft, daar Payne duidelijk de verwachting van genezing/verandering promoot.

RefoAnders

Een tijdje geleden merkte iemand in een gesprek op dat het opvallend stil is bij RefoAnders. De reden voor deze stilte in een periode waarin er intense gesprekken zijn over het opdoeken van Exodus International en de rol van Christenen in de vervolging van homo's in Rusland en Afrika werd afgelopen weekend duidelijk toen ik een berichtje las over de rechtszaak tegen de oprichter en drijvende kracht achter RefoAnders. Het Nederlands Dagblad berichtte er kort over en op de site van CIP stond een meer uitgebreide bericht met een verwijzing naar de uitspraak van de rechter. Het RD houdt het bij een mager berichtje waarin het verband tussen de veroordeelde en de organisatie RefoAnders in alle talen wordt verzwegen. Het bericht zelf spreekt boekdelen spreekt over de onbespreekbaarheid van homoseksualiteit in sommige kringen. Het hele bericht mag helaas niet worden geciteerd, maar is als het goed is nog ongewijzigd te lezen op de site van het RD. Enkele frases uit het bericht:

De rechtbank in Middelburg heeft donderdag de 52-jarige J. Q. veroordeeld ..., voor seksueel misbruik van zijn zoontje vanaf 10-jarige leeftijd.

Het seksueel misbruik speelde zich af in de periode 1998-2003 Q., die homo­gevoelens heeft, heeft deels bekend. De man, behorend tot de reformatorische kring, misbruikte ook een andere zoon.

De zwijgzaamheid over het verband met RefoAnders is des te meer opmerkelijk als de uitgebreide berichtgeving van het RD over homoseksualiteit op andere gebieden in acht worden genomen. De krant houdt onder anderen een uitgebreid dossier bij over het zogenaamde 'homohuwelijk' wereldwijd.

De uitspraak van de rechtbank

Omdat de berichtgeving veel vragen onbeantwoord liet, las ik de uitspraak van de rechtbank in Middelburg . Ik kan de uitspraak alleen maar beschrijven als huiveringwekkend. Zelfs de zakelijke taal van de uitspraak verhult niet de drama van de verzwegen en verdrongen seksualiteit in het gezin. Wat een tragedie is toch de verwijdering tussen vader en zoon als een zoon later concludeert dat de handelingen van zijn vader alle grenzen heeft overschreden. Vader werd verdachte en zoon werd aangever.  Een zoon wenst niet langer de naam van zijn vader te dragen. En wat zeg je als vrouw, als moeder, wanneer je hoort dat er in je eigen bed dingen gebeurden terwijl je ernaast lag. Zag je dat toen en wilde je dat liever niet zien omdat het onbespreekbaar was? Of vraag je hoe dat kon dat je er niets van merkte? Ik moet huilen om je. Ik weet alleen maar dat je had gewild dat het allemaal anders was gegaan. Anders. Maar hoe?

De verdachte

En de verdachte dan? De uitspraak van de rechter liegt er niet om. Dit mag een vader niet doen. Punt.

De hardere uitspraken van sommige over de verdachte deel ik echter niet meteen. Ik denk dat de verdachte zelf ook heeft geleden. De verdediging:
'Benadrukt wordt dat de handelingen plaatsgevonden vanwege de in die periode nog verborgen homogevoelens die verdachte had. Verdachte wist niet hoe daarmee om te gaan. Verdachte heeft zijn oprechte excuses aangeboden aan aangever.'
Zijn gedrevenheid om homoseksualiteit bespreekbaar te maken in eigen kring begrijp ik nu beter. Daarmee heeft hij zichzelf ergens misschien ook juist kwetsbaar gemaakt. Als hij nooit artikelen schreef en als woordvoerder van RefoAnders optrad, was de berichtgeving waarschijnlijk bij een mededeling van enkele regels gebleven of heeft dat misschien nooit eens het nieuws gehaald, zoals bij verschillende andere soortgelijke drama's het geval is. Ik denk dat de verdachte hoopte dat meer openheid over het onderwerp misschien zou zorgen dat zoiets minder snel gebeurt.

Hij zou zichzelf ook gevraagd hebben: 'Wat als het anders was gegaan? Wat als homoseksualiteit niet zo een taboe was dat je zelfs niet mocht spreken over homoseksualiteit maar je in bochten moest wringen met termen als 'homofiele gevoelens'? Wat als homoseksualiteit niet zo een 'identity marker' was die bepaalde of je binnen of buiten die Refokring lag waarin je opgroeide? Ik weet uit gesprekken met de verdachte dat het bespreekbaar maken van homoseksualiteit in eigen kring niet eenvoudig was of is.  

Al ben ik zelf niet opgegroeid als Refo, herken ik veel van de mechanismen in de omgang met homoseksualiteit, de Bijbel en de 'buitenwereld'. Zo constateerde de rechtbank bijvoorbeeld: 'Verdachte wenste niet mee te werken aan het onderzoek door psycholoog drs. Lander ten behoeve van een rapport, zodat de rechtbank geen inzicht heeft kunnen krijgen in de psyche van verdachte met betrekking tot de feiten en uitgegaan wordt van volledige toerekeningsvatbaarheid.' Dom. Hier zou natuurlijk verschillende redenen voor kunnen zijn. Ik vermoed echter dat een wantrouwen tegen alles wat met de ziel te maken heeft en niet van binnen eigen kring gesanctioneerd is, hierbij een rol had gespeeld. Orthodoxe gelovigen hebben niet zoveel met de psychologie, behalve wanneer dat helpt om een passende verklaring voor het ontstaan van homoseksualiteit te geven natuurlijk. Ook de volgende conclusie van de rechtbank past goed binnen de subculturen van kleinere orthodoxe gemeenschappen: "Hij is nogal overtuigd van de juistheid van de eigen opvattingen en is geneigd om vast te houden aan de eigen ideeën. Het (reformatorische) geloof speelt een grote rol voor wat betreft zijn ideeën en gedachten. Hij geeft de indruk dat hij de oorzaak van problemen die hij ervaart gemakkelijk buiten zichzelf legt en dat hij geneigd is het actief zoeken naar oplossingen te vermijden."  

En nu?

Inmiddels heb ik begrepen dat het RD nog met een vervolgbericht komt. Ik hoop in ieder geval op meer reflectie binnen orthodoxe kringen over hun eigen omgang met het thema homoseksualiteit. Vorig jaar gaf de grootste organisatie die zich bezighield met het 'veranderen' van homo's toe dat er in de meeste gevallen (99% zei Alan Chambers!) geen spraken is van een verandering van homo naar hetero. In Uganda droegen Amerikaanse evangelische christenen bij aan een klimaat waarin wetten werden aangenomen die homoseksuelen tot aangeschoten wild maken. In Rusland werken Orthodoxe priesters  en christenen zoals Scott Lively die zich zogenaamd beijveren voor het gezin samen met de Russische overheid om homo's als 'gevaar' neer te zetten. Waanzin.

 Je kunt van alles beweren, maar de ellende van het gezin in Middelburg kun je niet aan het 'homohuwelijk' of de erkenning van de rechten van LHBT's toeschrijven. Integendeel. Die ellende moet voor de rekening van het zwijgen, het problematiseren, het onderdrukken. Het is toch triest dat het standpunt over homoseksualiteit voor sommige een meer bepalende toetssteen van orthodoxie is geworden dan de houding tegenover armen en vreemdelingen. Het is tijd om goed na te denken en het gesprek met meer openheid te voeren. Ik kan me voorstellen dat het RD niet te veel wilde zeggen ter wille van het gezin van de verdachte. Ik denk aan de andere gezinnen waar het zwijgen tot ellende leidt, en aan de jongens en meiden die opgroeien en ontdekken dat ze 'anders' zijn. Stappen zij straks ook in een huwelijk omdat ze denken dat het de enige weg is? Omdat ze niet van vrienden en familie vervreemd willen worden? Zwijgen en onderdrukken is in ieder geval geen optie. Zo had God het in ieder geval niet bedoeld kunnen hebben. Het moet Anders.